Vitrektomi
Vitrektomi Nedir?
Vitreus, göz küresinin iç kısmını dolduran, jel kıvamında şeffaf bir dokudur. Göz hacminin yaklaşık üçte ikisini kaplar ve gözün anatomik şeklinin oluşmasına katkıda bulunur. Gözün özellikle arka segmentinin hastalıklarında Vitrektomi ameliyatı, yani vitreus jelinin cerrahi yolla boşaltılması gerekebilmektedir. Vitrektomi sonrası vitreus jelinin yerini hümor aköz adı verilen göziçi salgısal sıvısı doldurur.
Vitrektomi veya diğer ismi ile Pars Plana Vitrektomi (PPV), 0.5-1 mm den daha ince çaplı kesici ve emici bir aletle gözün içerisine girilerek, gözün arka kısmında geniş alandaki boşluğu dolduran saydam jeli, yani vitreusu bulunduğu yerden ayırıp kısmi veya tamamen boşaltma işlemidir. Vitreusun boşaltılması, vitreoretinal cerraha retinaya ve onda oluşan patolojilere ulaşma imkanı verir.
Vitrektomi veya diğer ismi ile Pars Plana Vitrektomi (PPV), 0.5-1 mm den daha ince çaplı kesici ve emici bir aletle gözün içerisine girilerek, gözün arka kısmında geniş alandaki boşluğu dolduran saydam jeli, yani vitreusu bulunduğu yerden ayırıp kısmi veya tamamen boşaltma işlemidir. Vitreusun boşaltılması, vitreoretinal cerraha retinaya ve onda oluşan patolojilere ulaşma imkanı verir.
Vitrektomi Ameliyatının Amacı Nedir?
Bu ameliyatlarda göz içi sıvısı (vitreus) içindeki kanamaların, çekinti yapan bantların, göz içi yabancı cisim veya enfeksiyon varsa onun temizlenmesi ve retinanın (gözün sinir ağı tabakası) tekrar eski anatomik yapısına kavuşması hedeflenir. Kanamalar, iltihap hücreleri, yabancı cisimler ve skar dokuları görüntünün algılandığı retinaya ulaşmasına engel olarak görme fonksiyonunu bozuyorsa, Vitrektomi ile bunun düzeltilmesi gerekir. Vitrektomi ile gerekli olan hastalıklar tedavi edilmezse körlük ve gözün tümden kaybı söz konusu olabilir. Örneğin retina yırtığı, dekolmanı, göz içi enfeksiyonu ve yabancı cisimi olan bir hasta tedavi edilmezse gözde zaman içinde ışık hissi kaybı ve ftiziz ( gözün küçülüp sönmesi) kaçınılmaz olabilir. Ameliyatın önder amacı bu gibi durumları engellemektir. Genellikle, ilk Vitrektomi ameliyatında anatomik ve görsel başarıya ulaşmak planlanır; bazen, bunu başarmak için tekrarlayan ameliyatlar gerekebilmektedir.
Vitrektomi Hangi Göz Hastalıklarında Uygulanır?
Vitrektomi uygulamasının birçok sebebi vardır. En önemli endikasyonlar:
- Diyabetik retinopati (Şeker hastalarında görülen ileri patolojiler)
- Vitreus kanaması (göz içi kanama)
- Makula deliği (görme merkezinde delik)
- Makular pucker (görme merkezinde kırışıklık)
- Retina dekolmanı ve yırtıklar (gözün sinir ağı tabakasının kopması)
- Preretinal membranlar (sinir ağında oluşan zarlar )
- ROP (erken doğuma bağlı olarak uzun süre oksijen çadırında kalan bebeklerde görülebilen prematüre retinopatisinde )
- Katarakt cerrahisi sonrası göz içinde lens kalıntısı komplikasyonu
- Endoftalmi (Katarakt ve diğer göz ameliyatları sonrası göz içi enfeksiyonlar)
- Göz yaralanmaları tedavisi ve göz içi yabancı cisim çıkartılması
Vitrektomi Nasıl Yapılır?
Vitrektomi ameliyatı lokal ya da genel anestezi altında yapılabilir.
Gözün önden bakıldığında renkli görünen (iristen gelen (göz rengini veren iris tabakası önündeki) yuvarlak, şeffaf saat camı gibi görünen aladuran kornea denilen alanın dışındaki beyaz kısmındaki skleraya mikro kesiyle 3 giriş yapılarak (genelde Pars Plana denen renkli kısma yakın alandan) ameliyat gerçekleştirilir. Girişlerden biri göziçi basıncını düzenlemek amaçlı sıvı vermek için, diğer girişler de görüntü amaçlı ışık kaynağı için ve vitrektör ( kesici ve emici alet ) aletinin girmesi için kullanılır.
Vitrektomi ameliyatları bu maksatla geliştirilmiş ileri teknoloji ürünü Vitrektomi cihazı yardımıyla ameliyat mikroskobu altında yatan hastanın göz içini görebilmek için kontakt lens veya nonkontakt görüntüleme sistemleri, laser cihazı (retina yırtığını yapıştırmak için) kullanılarak yapılır. Gözünüzdeki hastalığın tipine yada ciddiyetine göre gözün içine sıvı yerine hava, gaz, silikon gibi tampon maddeler verilmesi gerekebilir. Hava veya silikon, ameliyat sonrası gözünüzdeki hastalığın tedavisini, göz içinde kaldığı sürece sürdürür. Bu maddeler içinde silikonun tekrar geri alınması söz konusu olabilir. Diğerleri, yani hava ve gaz kendiliklerinden emilir. Ancak, bu dönemde göziçindeki hava/gaz (1 hafta kadar) (gazlar için 2 ay kadar) hastanın görmesi azaltır; silikon yağı kullananlarda ise ilk günden itibaren görmeye başlamakla birlikte gözün daha az görmesi- silikon yağı alınana dek- sözkonusudur. Son yıllarda trans konjonktival (genelde dikiş uygulanmadan ameliyatın bitirilebildiği) Vitrektomi sistemleri kullanılmaya başlanmış olup, çok küçük girişlerle en az yan etki oluşturarak dikişsiz ameliyatlar yapılmaktadır.
Gözün önden bakıldığında renkli görünen (iristen gelen (göz rengini veren iris tabakası önündeki) yuvarlak, şeffaf saat camı gibi görünen aladuran kornea denilen alanın dışındaki beyaz kısmındaki skleraya mikro kesiyle 3 giriş yapılarak (genelde Pars Plana denen renkli kısma yakın alandan) ameliyat gerçekleştirilir. Girişlerden biri göziçi basıncını düzenlemek amaçlı sıvı vermek için, diğer girişler de görüntü amaçlı ışık kaynağı için ve vitrektör ( kesici ve emici alet ) aletinin girmesi için kullanılır.
Vitrektomi ameliyatları bu maksatla geliştirilmiş ileri teknoloji ürünü Vitrektomi cihazı yardımıyla ameliyat mikroskobu altında yatan hastanın göz içini görebilmek için kontakt lens veya nonkontakt görüntüleme sistemleri, laser cihazı (retina yırtığını yapıştırmak için) kullanılarak yapılır. Gözünüzdeki hastalığın tipine yada ciddiyetine göre gözün içine sıvı yerine hava, gaz, silikon gibi tampon maddeler verilmesi gerekebilir. Hava veya silikon, ameliyat sonrası gözünüzdeki hastalığın tedavisini, göz içinde kaldığı sürece sürdürür. Bu maddeler içinde silikonun tekrar geri alınması söz konusu olabilir. Diğerleri, yani hava ve gaz kendiliklerinden emilir. Ancak, bu dönemde göziçindeki hava/gaz (1 hafta kadar) (gazlar için 2 ay kadar) hastanın görmesi azaltır; silikon yağı kullananlarda ise ilk günden itibaren görmeye başlamakla birlikte gözün daha az görmesi- silikon yağı alınana dek- sözkonusudur. Son yıllarda trans konjonktival (genelde dikiş uygulanmadan ameliyatın bitirilebildiği) Vitrektomi sistemleri kullanılmaya başlanmış olup, çok küçük girişlerle en az yan etki oluşturarak dikişsiz ameliyatlar yapılmaktadır.
Vitrektomi Ameliyatında Sorunlar Nelerdir?
Göziçine hava/gaz verilenlerde günlerce (3 gün-3 hafta) yüzükoyun yatma zorunluluğu getirilebilir. Göziçi basıncı ameliyat sonrası erken dönemde yükselerek tam bir körlüğe varabilecek şekilde retinanın besleyici damarını tıkayabilir. Ameliyatın sık görülen yan etkileri katarakt gelişimini hızlandırması, yeniden kanamanın gelişebilmesi, retinanın (ağ tabaka) yerinden ayrılmasıdır. Bu gibi durumlarda yeniden cerrahi gerekebilir.
Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Görme İyileşmesi Ne Zaman Sağlanır?
Göz doktorları tarafından, ameliyat sonrası görme tahmini yapmanın en zor olduğu ameliyat Vitrektomi ameliyatıdır. Vitreus ve retinayı etkileyen sistemik (şeker ve hipertansiyon gibi) yada herhangi bir göz hastalığı varsa, ilaç veya lazer gibi çeşitli tedavi yapılır, ancak hastalık ilerlemesi durdurulamazsa hastalara Vitrektomi ameliyatı uygulanmaktadır. Maalesef şu anki tıp biliminin ulaştığı teknoloji ile suni göz içi retina üretilmemiştir. Sonuç olarak ameliyat sırasında hasarlı, daha önce lazer, iğneler yapılmış veya travma almış retina dokusu tamir edilmeye çalışılır. Yani anlaşılacağı üzere Vitrektomi ameliyatı ile doku değişimi değil, doku tamiri yapılır. Ameliyatın anatomik başarısı, belirlenen bu hedeflere ulaşmaktır, fonksiyonel başarıya, yani sinir dokusu olan ve yenilenmeyen retinada (ağ tabaka) elde edilebilecek görme düzeyi ancak ameliyattan belli bir süre sonra belirlenebilir. Elbette bu sonuçlar görmeyi sağlayan hassas yapılarının operasyon öncesinde ne kadar etkilenmiş olduğu ile de ilgilidir. Daha önceki hasar az ise ameliyat sonrası görme artışı çok, etkilenme çok ise görme seviyesinde artış az olur.
Vitrektomi Ameliyatı Sonrası Hastalar Nelere Dikkat Etmeli?
- Ameliyattan sonra göz ilk kontrole kadar aksi söylenmediği müddetçe kapalı kalmalı. (Eczaneden temiz kapama pamuk ve bantları alıp günlük olarak değiştirebilir)
- Göze bir hafta süreyle su değmemeli (aksine söylenmedikçe); baş arkadan yıkanmalı ve gövde ayrı olarak yıkanmalı ki göze su kaçmasın. Islak pamukla göz etraflı temizlenmelidir. Bir haftayı tamamladıktan sonra göz kapalı olarak ve ovalamadan duş alınabilir.
- Göz temiz olmayan mendil, kağıt havlu vs. ile silinmemeli.
- Göze baskı uygulanmamalı.
- Taburcu olurken mutlaka doktordan hangi ilaçları kullanma gerektiğini, damla verilmişse günde kaç kere ve ne kadar süre ile damlatılması gerektiği bilgi edinmelidir.
- Taburcu sonrasında gözde bir miktar batma ve ağrı (ağrı kesiciye cevap veren) normal habul edilebilir.
- Göz içine bir madde verilip verilmediğini (Hava, Gaz; Silikon gibi) mutlaka doktordan bilgi edinmelidir. Operasyondan sonra baş pozisyonu önemli olup doktordan nasıl yatmak gerektiğini ve ne kadar süre ile böyle yatma gerektiğini sorarak öğrenmeli ve söylenen pozisyonda kalınmalıdır.
- Göziçine Vitrektomi ameliyatında gaz verilmişse gözün önünde siyah bir karartı hissedilmesi normaldir. Göz içi gazın türüne göre 2-6 hafta kadar gözde kalır ve bu süre içinde görmeyi engellemesi normaldir. Gaz verilen hastaların uçak ile seyahat etmesi yasaktır!
- Gaz tamamen çekilinceye kadar diğer seyahat araçları tercih edilmelidir; bu dönem verilen gazın özelliğine gore ameliyattan sonraki 2 hafta-2 ay arasında sürebilir. Herhangi bir nedenle genel anestezi alma gerekirse (acil durumlarda) mutlaka anestezi doktoruna gözde gaz olduğu bilgisi verilmeli ve ona göre uygun anestetik madde seçimi sağlanmalıdır. Gaz çekildikten sonra retina dekolmanı veya kanamanın tekrar etme riski azda olsa vardır. Bu nedenle control muayenelerini ksatmamak gerekir.
- Göziçine silikon yağı verilmişse genellikle 3-6 ay süreyle gözde bırakılır ve sonrasında alınması için yeni bir ameliyat yapılır. Silikon bir süre sonra bozularak göze zarar verme ihtimali (gözün kızrması, göz tansiyonu artması vb) olduğundan mutlaka belli aralıklarla kontrolü gereklidir. Silikon alınması sonrası retina dekolmanının nüks etme riski olduğu da unutulmamalıdır.
- Ameliyatlı gözde yeni başlayan ya da giderek artan ağrı (ağrı kesiciye cevap vermeyen), giderek artan kızarıklık, görme düzeyinde ani yada giderek kötüleşme şikayetleriniz olursa en kısa sürede ameliyatı yapan hekiminiz, ulaşamadığınız takdirde ise yakınınızdaki bir göz hekimi tarafından değerlendirilmeniz gerekir.
