Sarı Nokta Hastalığı
Yaşa Bağlı Sarı Nokta Hastalığı (Makula Dejenerasyonu) Nedir ?
Toplumda ‘sarı nokta hastalığı’ olarak bilinen yaşa bağlı makula dejenerasyonu ; santral (merkezi ) görmenin ağır kaybına neden olan bir göz hastalığıdır. Santral görme direkt olarak kişinin önünü görmesine yarar. Örneğin okuma, televizyon seyretme gibi.
Eğer santral görme bozulursa aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar:
* Yazılı ve basılmış metinleri okumada güçlük
*İnsanların yüzlerini tanımada güçlük
*Renklerin soluk gözükmesi
AMD genellikle her iki gözde de görülür ancak gözden göze ilerleme hızı değişkendir.
* Yazılı ve basılmış metinleri okumada güçlük
*İnsanların yüzlerini tanımada güçlük
*Renklerin soluk gözükmesi
AMD genellikle her iki gözde de görülür ancak gözden göze ilerleme hızı değişkendir.
Amd ‘nin Sebebi Nedir ?
AMD merkezi görmeden sorumlu olan gözün Makula denilen halk arasında Sarı Nokta olarak bilinen bölgesinin fonksiyon görmemesi neticesinde oluşur. Sarı noktanın bozulmasına neyin neden olduğu tam olarak bilinmese de; yaşlanma, sigara kullanımı, uygunsuz diyet ve ailede AMD öyküsü bulunması riski arttıran sebepler olarak sıralanabilir.
AMD çevresel görmeyi etkilemez, hastaların merkezi görmesi bozulsa da çevresel görmeleri sağlam olduğu için tam bir körlük oluşmaz.
AMD çevresel görmeyi etkilemez, hastaların merkezi görmesi bozulsa da çevresel görmeleri sağlam olduğu için tam bir körlük oluşmaz.
Amd’nin Tipleri
KURU TİP AMD: Diyette ki bazı mineral ve vitaminlerin eksik alınmasına bağlı sarı noktadaki görme hücrelerinin hasar görmesi ve ölmesi sonucunda gelişir ve sarı noktada Druzen adı verilen görme hücrelerinin metabolik artıkları birikir. Kuru tip AMD’nin en çok görülen (% 90) ve daha az tehlikeli olan tipidir. Görme yıllar içinde azalır. Ancak kuru tip AMD’si olan 10 hastadan biri yıllar içerisinde Yaş Tip AMD geliştirir, yaş tip AMD ise daha ciddi olan ve merkezi görmenin kaybına neden olan tipidir.
YAŞ TİP AMD: Yaş tip Amd sarı noktanın altında büyüyen, zamanla sızdıran ve kanamaya neden olan damarların gelişmesiyle ortaya çıkar. Damarlarda meydana gelen bu kanama ve sızdırma sarı noktada ki görme hücrelerine zarar verir ve zamanla sarı noktada skar yani nedbe dokusu gelişerek merkezi görmeyi bozar. Yaş tip, kuru tipe göre daha ciddidir ve tedavi edilmezse günler içerisinde hasta merkezi görmeyi kaybedebilir. Yaş tip göz içine ilaç enjeksiyonlarıyla tedavi edilmesine rağmen zaman içerisinde sarı noktada meydana gelen nedbeleşme ile merkezi görmede kayıp meydana gelebilir.
Her iki tipte de hasta merkezi görmesini kaybeder. Kitap okumak, telefon numaralarını ya da elindeki parayı ayırt etmek, yüzüne baktığı kişiye tanımak, televizyon izlemek zorlaşır.
YAŞ TİP AMD: Yaş tip Amd sarı noktanın altında büyüyen, zamanla sızdıran ve kanamaya neden olan damarların gelişmesiyle ortaya çıkar. Damarlarda meydana gelen bu kanama ve sızdırma sarı noktada ki görme hücrelerine zarar verir ve zamanla sarı noktada skar yani nedbe dokusu gelişerek merkezi görmeyi bozar. Yaş tip, kuru tipe göre daha ciddidir ve tedavi edilmezse günler içerisinde hasta merkezi görmeyi kaybedebilir. Yaş tip göz içine ilaç enjeksiyonlarıyla tedavi edilmesine rağmen zaman içerisinde sarı noktada meydana gelen nedbeleşme ile merkezi görmede kayıp meydana gelebilir.
Her iki tipte de hasta merkezi görmesini kaybeder. Kitap okumak, telefon numaralarını ya da elindeki parayı ayırt etmek, yüzüne baktığı kişiye tanımak, televizyon izlemek zorlaşır.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır ?
Merkezi görmede bulanıklık başladığı zaman özellikle düz ve muntazam çizgiler eğri veya kırık görünmeye başlandığı zaman doktora başvurulmalıdır.
Kimler Etkilenir ?
AMD 55 yaş üzeri popülasyon da en önemli görme kaybı nedenlerinden biridir. Genelde kadınlarda daha sık rastlanır. Bizimde dahil olduğumuz Kafkasyalı ırkında diğer etnik guruplara göre daha sık görülür. Adında da anlaşılacağı üzere ileri yaş en önemli risk faktörüdür. 55-65 yaş arası gurupta yaklaşık her on kişiden birinde görülür. 85 yaş üzerinde ise her iki kişiden birinde görülür.
Amd Riski Azaltmak İçin
- Sigara içenler sigarayı bırakmalı
- Alkol alımı kısıtlanmalı
- Diyette kırmızı et kısıtlanıp yeşil yapraklı sebzelere ağırlık verilmeli ve antioksidan maddelerden zengin beslenmeli,
- Hipertansiyon ve diyabetlilerde hastalık kontrol altında tutulmalı,
- Kilo alımından kaçınılmalıdır.
Sarı Nokta Hastalığına
Özel Gözlükler Var mıdır ?
Yardımcı görme aletleri olarak anılan özel gözlükler ile büyüteç etkisi yaratılarak kısıtlı da olsa bir nebze görme artışı sağlanabilmektedir.
Bu gözlüklere teleskopik gözlükler denmektedir. Bir çeşit dürbün fonksiyonu görmektedir. Teleskopik gözlüklerle hastanın uzak ve yakını görmesi kısmen mümkün olabilmektedir. Ancak hastaların bu gözlüğe uyum sağlamaları çok güç olmaktadır. Bu gözlüklerin görme alanları çok dar olup hasta anahtar deliğinden bakar gibi görmektedir. Hastaların bu gözlüklere uyum sağlama oranları yüzde 10’dur. Merkezi görmesi kuvvetlenmekle birlikte, çevresel görme ortadan kalktığı için Gözlükle hareket edip yürümesi mümkün değildir. Oysa ki sarı nokta hastalığında hasta baktığı yeri göremese de etrafı görebilmektedir. Ama dürbün gözlük takıldığında günlük hayatını kolaylaştıran çevresel görme ortadan kalkar.
Bu gözlüklere teleskopik gözlükler denmektedir. Bir çeşit dürbün fonksiyonu görmektedir. Teleskopik gözlüklerle hastanın uzak ve yakını görmesi kısmen mümkün olabilmektedir. Ancak hastaların bu gözlüğe uyum sağlamaları çok güç olmaktadır. Bu gözlüklerin görme alanları çok dar olup hasta anahtar deliğinden bakar gibi görmektedir. Hastaların bu gözlüklere uyum sağlama oranları yüzde 10’dur. Merkezi görmesi kuvvetlenmekle birlikte, çevresel görme ortadan kalktığı için Gözlükle hareket edip yürümesi mümkün değildir. Oysa ki sarı nokta hastalığında hasta baktığı yeri göremese de etrafı görebilmektedir. Ama dürbün gözlük takıldığında günlük hayatını kolaylaştıran çevresel görme ortadan kalkar.
Sarı Nokta Hastalığına
Özel Göz içi Mercekler?
Tedavinin geciktiği ve tedaviye dirençli bazı olgularda merkezi görmenin kaybı kaçınılmazdır. Bu duruma gelmiş hastalarda başka bir tedavi seçeneği ne yazık ki yoktur. Bu genellikle her iki gözü de etkileyen bir rahatsızlıktır. Her iki gözün de görmesinin çok azaldığı bir durumda hastanın günlük hayatını idame ettirmesi çok zorlaşmaktadır.
Bu mercekler AMD ye özel geliştirilmiş merkezi görmeyi arttırmayı hedefleyen merceklerdir. AMD de sarı noktada ki görme hücrelerinin hasarına bağlı merkezi görmede kayıp meydana gelir. Bu mercekler Hubble Teleskobundan esinlenerek geliştirildiği için teleskobik göz içi mercekleri olarak bilinirler. Avantajı teleskopik gözlüklerde yaşanan çevresel görmeden mahrum olma durumu yaşanmamasıdır. Hastanın hem merkezi hem de çevresel görmesi artmaktadır.
Bu mercekler AMD ye özel geliştirilmiş merkezi görmeyi arttırmayı hedefleyen merceklerdir. AMD de sarı noktada ki görme hücrelerinin hasarına bağlı merkezi görmede kayıp meydana gelir. Bu mercekler Hubble Teleskobundan esinlenerek geliştirildiği için teleskobik göz içi mercekleri olarak bilinirler. Avantajı teleskopik gözlüklerde yaşanan çevresel görmeden mahrum olma durumu yaşanmamasıdır. Hastanın hem merkezi hem de çevresel görmesi artmaktadır.
Bu Mercekler Nasıl Çalışır ?
Bu mercekler göz içine aynı katarak ameliyatında olduğu gibi çok küçük bir insizyondan konulur. Göz içine giren mevcut görüntüyü teleskobik etkiyle büyütür ve prizmatik etkiyle görüntüyü sarı noktanın hasarlı bölgesi dışında ki sağlıklı bir bölgeye yansıtır. Yani bir nevii hastaya yeni bir sarı nokta oluşturulmaktadır.
Bu merceklerle hastalar tekrar araba kullanma, karşıdan gelen insanların yüzünü tanıma ve okuma gibi kabiliyetlerini tekrar kazanırlar.
Bu merceklerle hastalar tekrar araba kullanma, karşıdan gelen insanların yüzünü tanıma ve okuma gibi kabiliyetlerini tekrar kazanırlar.
Bu Mercekler Kimler İçin Uygundur ?
Bu mercekler AMD nin kuru tip ve stabilize olmuş yaş tip formlarında olduğu gibi Makula delikleri, Stargart ve Best hastalığı gibi bazı kalıtsal retina hastalıklarında yüksek miyopiye bağlı makula hastalıklarında ve şeker hastalığına bağlı diyabetik retinopatilerde de kullanılabilir. Bu merceklerin bazıları daha önce katarakt ameliyatı olmuş hastalarda kullanılabildiği gibi katarakt ameliyatı olmamış hastalarda da kullanılabilir. Bazı hastalarda sarı nokta hastalığı katarakt ameliyatından yıllar sonrada gelişebilir. Günümüzde bu hastalara ikinci bir teleskobik mercek konarak merkezi görmelerini arttırmak mümkündür.
